Rodzinny Oddział Psychiatryczny dla Dzieci i Młodzieży
Teoretycznie, dla każdego specjalisty zajmującego się psychiatrią dzieci i młodzieży powinno wydawać niemożliwe, aby funkcjonowały nie-rodzinne psychiatryczne oddziały dzienne dla dzieci i młodzieży. Taka sytuacja jak w przedszkolu i szkole, że rodzic wyprawia i przyprowadza dziecko do placówki rano i odbiera popołudniu jest naturalna. W przypadku psychiatrycznego oddziału dziennego dla dzieci i młodzieży to byłoby coś nienormalnego. Rodziłoby raczej podejrzenie, że taki oddział to dalej jest przedszkolem lub szkołą, tyle ,że prowadzonym w ramach ubezpieczenia zdrowotnego. Można dyskutować w jakim zakresie i w jaki sposób ma być obecny rodzic lub rodzice na psychiatrycznym oddziale dziennym dla dzieci i młodzieży w zależności od wieku rozwojowego młodych pacjentów, charakteru zaburzeń psychicznych itp. W moim przekonaniu nie podlega dyskusji, że ich obecność jest niezbędna w procesie terapeutycznym. Ta obecność może mieć postać indywidualnych sesji rodzinnych, współuczestnictwa w grupowych zajęciach z dziećmi, lub spotkań w grupie rodziców itp.
Konsultacje rodzinne są powszechnie praktykowane na oddziałach psychiatrycznych dla dzieci i młodzieży. Czego zatem brakuje? Brakuje zwykle systemowego podejścia przy przyjmowaniu dziecka na oddział psychiatryczny i zawierania kontraktu z rodziną. We współczesnej medycynie oddziały szpitalne służą do leczenia poważnych chorób. Dlaczego to leczenie nie odbywa się w domu? Ponieważ albo choroba jest zaraźliwa i pacjent powinien być odizolowany, albo leczenie wymaga specjalistycznego sprzętu i zabiegów medycznych. W szpitalu teoretycznie łatwiej zapewnić sterylność, bezpieczeństwo, stałą fachową opiekę medyczną i wykonać różne skomplikowane zabiegi medyczne wymagające specjalistycznej aparatury i narzędzi medycznych. Organizowanie leczenia domowego dla każdego pacjenta indywidualnie stałoby się niewyobrażalnie drogie. Tak więc leczenie szpitalne jest po prostu bardziej wygodne dla personelu medycznego i oszczędne dla menadżerów służby zdrowia. Zaburzenia psychiczne nie są zaraźliwe, więc nie ma konieczności izolować pacjenta od społeczności. Leczenie zaburzeń psychicznych w zasadzie nie wymaga specjalistycznego sprzętu medycznego, specjalnie sterylnych warunków, wystarczy zwyczajna czystość. Wręcz przeciwnie, potrzebne są głównie lekarstwa (neuroleptyki) i kontakt terapeutyczny z przyjaznymi osobami. Dlaczego w szpitalu z obcymi, a nie w domu wśród najbliższych? Oczywiście głównym powodem przyjęcia pacjentów na oddział psychiatryczny to względy bezpieczeństwa osoby chorującej i nadmierne obciążenie rodziny, która musiałaby znosić trudne zachowania chorego w ostrej fazie kryzysu psychicznego. Po za tym tak jest wygodniej i taniej dla służby zdrowia.
Kontrakt terapeutyczny z rodziną przy przyjęciu dziecka na oddział psychiatryczny sprowadza się do stwierdzenia, że pacjent będzie zabezpieczony i leczony na oddziale w ostrej fazie choroby, a rodzina będzie miała chwilę czasu na nabranie sił i przygotowanie się na powrót dziecka lub dorosłego członka rodziny do domu. Z tego wynika potrzeba regularnych spotkań i konsultacji rodzinnych w trakcie hospitalizacji pacjenta. Wypisanie z oddziału zależy nie tylko od stanu zdrowia psychicznego chorego, ale także od gotowości rodziny na jego powrót.
W przypadku oddziału psychiatrycznego dla dzieci i młodzieży dochodzi jeszcze aspekt obowiązku szkolnego. Szczególnie na oddziale dziennym sporo czasu zajmuje nauka. Ile go pozostaje na oddziaływania bezpośrednio terapeutyczne. Zespół terapeutyczny, włącznie z nauczycielami, musi wymagać obowiązku nauki, choćby w ograniczonej postaci. W ten sposób oddział staje się zastępczą szkołą. Po zajęciach na oddziale dziennym dzieci wracają do domu rodzinnego. Czy coś się zmienia dla rodziny? Zapewne odpadają rodzicom problemy ze szkołą. Jaka jest współpraca ze szkołą w przygotowaniach na powrót ucznia?
Na oddziale psychiatrycznym (dziennym i całodobowym) ogromne znaczenie ma społeczność terapeutyczna, a wiec wszyscy pacjenci i zespół terapeutów razem przebywający ze sobą przez wiele godzin. Szczególnie istotne jest wsparcie indywiduacji, rozwoju indywidualnego i społecznego dziecka. W okresie dorastania uczestnictwo w grupie rówieśniczej i nawiązywanie wspierających związków z dorosłymi spoza rodziny jest tym bardziej potrzebne i niezbędne. Jednakże zawsze potrzebne jest zabieganie o przychylność rodziny. To jest istota pracy terapeutycznej z rodziną, aby wspierać rodziców i innych członków rodziny w akceptacji procesu indywidualizacji i zdrowienia młodego pacjenta.
